GIẶC PHÁP THẢM SÁT CẦU RẠCH GIÀ XÃ HƯNG LONG NĂM 1948

I/ Đặc điểm:

Hưng Long là xã cánh Nam Bình Chánh, địa bàn rộng với (1297 ha), nằm dọc theo con sông Cần Giuộc từ Đông sang Tây. Trong kháng chiến chống Pháp có vị trí quan trọng của khu vực Tây nam Thành Phố; là " Căn cứ lõm" của vùng đất liên xã Hưng Long, An Phú Tây, Tân Quý và Qui Đức. Toàn xã lúc bấy giờ có hơn 200 ha địa hình cây dừa nước, bần, bình bát với nhiều ô rô, cỏ dại khác; nhất là khu vực sông Quán Cơm, Rạch Già giáp xã An Phú Tây và Tân Quý. Những năm 1946, 1948 Hưng Long còn thuộc huyện Cần Giuộc (Tỉnh Chợ Lớn); là một địa bàn thuận lợi cho lực lượng cách mạng quân khu, liên xã đứng chân. Đó là cán bộ dân quân, chính Đảng của Tỉnh, Huyện (bị lộ) về đây tạm ở, chờ dự hội nghị hoặc họp hội...Có thể nói Hưng Long vào những năm đầu kháng chiến, là cơ sở tiền tiêu đứng chân cho việc tập kết cán bộ Việt Minh đi về căn cứ "Rừng Sác", "Vườn Thơm" và ngược lại mà vào giữa năm 1946, bộ đội Quản Cân đã đánh xóa đồn giặc Pháp tại ấp 1, giải phóng cho xã, tạo tiền đề cho các lực lượng cách mạng ta (yên tâm), về đây đứng chân với "căn cứ lòng dân Hưng Long" vững chắc, luôn cưu mang hết lòng vì cách mạng.

II/ Diễn tiền trận càn của giặc Pháp:

Chủ trương của giặc lúc bấy giờ là "Đánh nhanh thắng nhanh" bị thất bại vì Việt Minh ngày càng lớn mạnh; giặc Pháp quay sang bình định lấn chiến đồng bằng Bắc Bộ, ở Nam bộ chúng tập trung đánh mạnh vào các vùng (độc lập) trọng điểm của ta. Tại Tỉnh Chợ Lớn ngày 15/4/1948, giặc Pháp mở cuộc tấn công qui mô cấp trung đoàn vào "Căn cứ Vườn Thơm" nhưng vẫn bị thua đau. Tình hình xã Hưng Long sau khi bị ta đánh xóa đồn "Cây Dương" ấp 1, năm 1946; giặc cay cú thừa biết Hưng Long là nơi tập trung nhiều đơn vị cán bộ Việt Minh; chúng quyết tâm càn quét tiêu diệt lực lượng cách mạng để đóng đồn ở đây, khống chế mọi hoạt động của ta. Do đó sáng ngày 4/5/1948, giặc Pháp điều động 2 tiểu đoàn bộ binh (thuộc lính Âu Phi), cùng với các trung đội lính Bảo an thuộc bót Cần Giuộc, Long Thượng, Qui Đức, Tân Quý và Bình Điền; trên sông Cần Giuộc (khu vực Quán Cơm) giặc cho tàu, canô tới lui án ngữ.

Rạng 7 giờ sáng ngày 4/5, giặc đổ bộ bằng 3 mũi: Cánh thứ nhất từ xã Phong Phú, tỉnh lộ 50 (nay là Quốc lộ) đi qua; Cánh thứ hai từ ấp 2 và 3 Hưng Long, Hương lộ 11 đổ vào. Hai mũi này giặc hành quân chậm, vừa nổ súng vừa xét hỏi bắt dân và tạo thành vòng vây tiến lần đến Rạch Già (ấp 6). Mũi thứ ba từ Bình Điền vào đến xã An Phú Tây (gần mục tiêu), nằm yên phục kích. Bên ta gồm: Dân quân Hộ 17, Quận 8, quân nhu Quân khu 7, Ban công tác Thành, Đoàn thể Mặt trận Huyện Cần Giuộc và cùng phần lớn nhân dân chạy giặc Tây... vì quá ít vũ khí ta không thể chủ động đối phó, tưởng giặc đi bố bình thường, ta lần lượt rút về ấp 6 Rạch Già tránh giặc.

Đến 11 giờ trưa, 3 cánh quân của giặc vừa bắn phá vừa khép lại đội hình chữ "O", nổ súng quyết liệt áp đảo ta. Sau đó, chúng cho nhiều đại đội địch áp sát hai bên bờ sông Rạch Già; đồng thời cho một đơn vị lính ác ôn dùng lựu đạn và súng tiểu liên lục soát dưới lòng rạch, nước ròng đang cạn sát. Hai bọn lính, cả dưới sông lẫn trên bờ vào nhà dân thi nhau lùng sục...chẳng những chúng ném lựu đạn, nổ súng giết người dưới rạch; mà ngay ở nhà dân ai bị quần áo ướt hoặc dính bùn cũng bắn tại chỗ. Tại cầu Rạch Già giặc bắt trói khoảng 40 đồng bào ta rồi xả súng giết! Trên khu vực Rạch già (ấp 6 Hưng Long), giặc Pháp đã thảm sát khoảng 200 người thuộc quân dân, chính, Đảng của ta nói trên; sau đó 14 giờ chiều giặc còn bắt đi 100 người (tuổi từ thanh đến trung niên) để làm sâu (lao công) xây dựng bót "Quán cơm".

Qua trận càn Huyện ủy Cần Giuộc có gởi thư đến chia buồn xã Hưng Long và chính quyền Mặt trận xã tổ chức Lễ truy điệu chung cho các đồng chí, đồng bào đã hy sinh tại Rạch Già ngày 5/4/1948. Từ đây ngày 26/3 Âm lịch là ngày giỗ hội của nhiều gia đình, đồng bào ở vùng đất liên xã này.

III/ Tên đơn vị có người hy sinh (Có danh sách kèm theo)

1. Ban Quân nhu Quân khu 7
2. Ban công tác Thành
3. Quận 8 (tức Hộ 17)
4. Ban Chấp hành Thanh niên Huyện Cần Giuộc
5. Xã Hưng Long
6. Xã An Phú Tây
7. Xã Tân Quý Tây
8. Xã Đa Phước
9. Xã Phong Phú
10. Xã Long Thượng (Cần Giuộc)

IV/ Nhân chứng có liên quan hoặc có hiểu biết cuộc càn:
1/ Đồng chí Nguyễn Văn Chính (9 Cần) nguyên Ủy viên Trung Ương Đảng, Chủ Tịch Hội Nông dân Việt Nam đã về hưu hiện ở 290 Điện Biên Phủ Quận 3

2/ Đồng chí Nguyễn Văn Chí (6 Chí) nguyên Ủy viên Trung Ương Đảng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã về hưu, hiện ở 24B Trần Quốc Thảo, Quận 3.

3/ Đồng chí Lưu Sĩ Biểu (Quốc Bửu) nguyên Huyện ủy viên, Chủ nhiệm Mặt trận Việt Minh Huyện Cần Giuộc (1948), bệnh mất 1996, ở ấp 5 xã Hưng Long, đã ký xác nhận bản gốc nội dung văn bản Rạch Cầu Già.

4/ Đồng chí Lưu Quang Tuyến, nguyên Ủy viên Thường vụ Tỉnh Ủy Long An, Trưởng ban Khoa giáo Tỉnh về hưu ở Thị xã Tân An.

5/ Đồng chí Hai Cọp (Hai Thắng) nguyên Giám đốc Công ty Du Lịch Long An , hiện ở số 5 đường Ngô Quyền, Thị xã Tân An.

Nội dung sự kiện này dựa trên cơ sở nội dung gốc, "Rạch Cầu Già xã Hưng Long" của "Thư viện Tư liệu Phòng Bảo tồn Bảo tàng", số 132/TL Sở Văn hóa Thông tin Thành Phố và có sưu tầm xác minh bổ sung thêm.